Ağız bakımı konusunun amacı çürüklere ve dişeti hastalıklarına neden olan plak ve bakterilerin ağız içinden uzaklaştırılmasıdır. Bu nedenle ağız ve diş bakımı nasıl yapılır? Sorusunun cevabını iyi bilmek ve düzenli olarak bakımının yapılması şarttır.
Bakteriyel plaklar, dental plaklar yada diş kiri olarak bilinen açık sarı renkte olan eklentiler diş çürüklerinin, dişeti hastalıklarının, diş taşlarının temel nedenleri arasında yer alır. Bu nedenle kesinlikle ağız içinde istenmezler ve uzaklaştırılmalıdırlar. Buda doğru ve düzenli bir ağız bakımında geçer. İlk olarak doğru şekilde mekanik temizlik gerekir. Diğer yardımcı faktörler olan ağız bakım suyu, diş macunları gibi etkenler ise ancak mekanik temizlik düzgün yapılırsa etkilidirler.
Ağız ve Diş Bakımı Nedir?
Günlük düzenli ve doğru olarak iki defa dişlerin fırçalanması ve bakımının yapılmasıdır. Ağız bakımı için gerekli olanlar ise; diş fırçaları, diş macunu, ağız bakım suları, diş ipidir. Eksiksiz bir bakım için bunların hepsi doğru ve düzenli şekilde kullanılmalıdır.
Ağız bakımının önemi aslında küçük yaşata ortaya çıkar. Daha bebeklikten başlayarak dikkat edilirse süt dişlerinden sonra çıkan kalıcı dişer çok daha sağlıklı olabilmektedir. Anne ve babaların bu nedenle çocuklarına diş fırçalama alışkanlıklarını kazandırmaları gerekmektedir.
Diş macunu seçimi yapılırken içeriğinde florür bulunmasına dikkat edilmelidir. Çünkü bu madde diş minesini güçlendirerek çürük oluşmasını engellemeye yardımcıdır. Ancak 6 aydan küçük çocuklar için uygun değildir.
En doğru diş macunu seçerek sürekli aynı markayı kullanmak gerekir. Çünkü her markanın içinde olan aşındırıcılar farklı olabilir. Bunların değişmemesi dişlerin zarar görmemesi açısından önemlidir. Piyasada diş pastası adı altında da ürünler bulunmakta ancak aşındırıcı özellikleri fazladır ve günlük kullanımı hiç uygun değillerdir. En fazla bu pastalar ayda bir iki defa kullanılmalıdır. Halk arasında karbonatta kullanılmaktadır ancak günlük kullanımda yanlış bir tercihtir, bunun nedeni aşındırıcı etkisinin fazla olmasıdır.
Dişler Nasıl Fırçalanmalıdır? Diş Fırçalama Teknikleri
Halk arasında diş fırçası sıklıkla ıslatılarak kullanılır ancak bu yanlıştır ve çok fazla diş macunu kullanılmamalı mercimek büyüklüğünde yeterli olmaktadır. Fırçalama ön dişlerden başlar ve arka dişlere doğru devam eder. Sadece ön yüzeyler değil dişlerin arka kısımları da özenle fırçalanmalıdır. Ön dişlerin arkaları fırçalanırken fırça dik konuma getirilmelidir. Ardından dişlerin kesici ve çiğneyici kısımları fırçalanarak işlem son bulur.
Doğru ve etkili bir fırçalama yapmak isteniyorsa diş hekiminin kişiye özel diş yapısına göre fırça önermesi gerekmektedir. Diş fırçasını ıslatmadan kullanmak önemlidir. Ağız içinde olan tükürükler zaten yeteri kadar köpük oluşmasını sağlayacaktır. Çok köpük iyi temizlik anlamına gelmez. Ayrıca fırça yüzeyini tamamen kaplayan macun sıkmakta son derece yanlıştır çok küçük bir parça mercimek kadar yeterli olacaktır. Önemli olan ağız içinin ve dişlerinin temizlenmesi fazla gıda artıklarının uzaklaştırılmasıdır. Çok fazla macun kullanılırsa ağız içinde kısa sürede ferahlama sağlayacağı için fırçalamanın kısa sürede sonlandırılmasına neden olabilir ve yeterli temizlik sağlanamaz.
Fırçalama işlemi sağdan sola doğru ve yatay biçimde gerçekleşmemeli çünkü yatay biçimde fırçalamak diş minesini aşındırıcı etkisi bulunur ve hassasiyeti yükseltir, dişeti çekilmelerine neden olabilirken, renk değişimleri bile söz konusu olabilir. Dişler vücudun en sert yerleridir ancak yanlış fırçalama sonucunda zamanla aşınabilirler. Bu nedenle doğru bir ağız ve diş bakımı çok önemlidir.
Fırçalamadan sonra ise fırçanın erişemediği yerlere diş ipi yardımı ile ulaşıp tam bir temizlik uygulanmalıdır. Diş ipi kullanımı esnasında temas kesilmeden devam edilmeli ve diş etlerine zarar verilmeden diş ve dişeti aralarında kalan artıklar temizlenmelidir. Dişetlerine zarar vermemek için hassas davranmak gerekir. İp işaret ve orta parmağa dolayarak gerilmesi ve c şekli verilmesi gerekir. Piyasada diş ipi kullanımında zorlananlar için diş ipi tutacakları vardır ve her eczanede satılır.
Önemli Kural
Fırçalamada en önemli kurallardan biri ise fırçalama hareketidir. Üst çenede yukarıdan aşağı, alt çenede aşağıdan yukarı olmalıdır. Yani diş etlerinden dişlere doğru fırçalanmalıdır. Fakat altta ve üstte yer alan azı dişleri için kural devre dışıdır. Bu dişlerin oluklu kısımları ileri geri yapılarak temizlenmeli çünkü bu kısımlarda hassas davranılması gereken dişetleri bulunmaz. Dişler 2 dakika boyunca fırçalanmalıdır.
Her dişe üç yada dört fırça darbesi gelmelidir. Arka kısımda kalan dişleri temizlerken ve özelliklede 20 yaş dişleri varsa ağız kapatılarak yanak kaslarının gevşemesi sağlanır böylece fırça o kısımda kalan dişlere daha rahat ulaşır.
Diş bakımı kesinlikle rutin olması gereken işlemler arasındadır ve sabah kalkıldığında ve gece yatmadan önce kesinlikle yapılması gerekir.
Dili Fırçalamayı İhmal Etmeyin
Ağız bakımında son olarak dilin fırçalanması ihmal edilmemeli. Bu konuda birçok araştırma yapılmış ve ağı kokusuna neden olan bakterilerin çoğunun dilde olduğunu belirlemiştir. Bu nedenle dilin fırçalanması kesinlikle ihmal edilmemeli. Diş fırçası kullanarak temizlenebilir. Bunun yanında özel dil için tasarlanmış fırçalarda bulunmaktadır. Dil fırçanın arka kısmı kullanılarak ve bastırmadan temizlenmeli.
Dilin yapısı gereği birçok mikro organizmaya ev sahipliği yaptığı bilinmektedir. Ayrıca dil yapısı ağız kokusuna neden olan sülfürü için iyi bir zemin yaratmaktadır. Bu yüzden dil temizlenmesi gerçekten önemlidir.
Ağız kokusu yaşayan kişilere dişler fırçalandıktan sonra diş fırçanı arka yüzeyi ile yada özel dil fırçaları ile dilin temizlenmesi tavsiye edilir. Özel dil fırçaları arkadan önde doğru süpürme hareketi yapılarak kullanılır.
Elektrikli Diş Fırçaları ve Diğer Malzemeler
Ağız ve diş sağlığı bakımında teknoloji yardımı ile geliştirilen elektrikli diş fırçaları da geliştirilmiştir. Dişleri daha iyi temizlemekte ve sert fırçalandığında uyarmaktadır. Fırçalamayı daha eğlenceli hale getirirler. Ayrıca ağız duşları, ara yüz fırçaları ve ağız bakım suları da yardımcı ve tamamlayıcı uygulamalardır.
Diş Fırçanızı Zamanında Değiştirin
Diş fırçaları her 3 ayda bir düzenli şekilde değiştirilmelidirler. Anacak herhangi bir yıpranma söz konusu olduğunda bu süre beklenmemelidir. Bunun yanında iki adet diş fırçası kullanmanın faydası olur. Bunun nedeni fırça kılları kuru ve sert hale gelir ve daha iyi bit temizlik yapar. Sabah ve akşamları farklı diş fırçaları kullanılabilir.
Diş İpi ve Kullanımı
Diş fırçasının dişlerin ve dişetlerinin her noktasına ulaşması mümkün değildir. Dişlerin birbiri ile temas noktaları vardır ve buralarda kalan gıda artıkları fırça ile çıkartılamaz. Bu ara bölgelerin temizlenebilmesi için yardımcı malzemelerden yararlanılır ve bu sıklıkla diş ipidir.
Ağızda köprü dişler varsa bunlara özel diş ipleri dizayn edilmiştir ve son derece ağız sağlığı ve köprü sağlığı için önemlidir. Ayrıca dolgulu dişler ile kuron kaplama yapılmış dişer de diş ipi ile detaylı temizlenmelidir. Bunun nedeni özellikle bu kısımlarda gıda toplaması aşırı olur ve diş taşı meydana gelmesi diğer yerlere göre fazladır. Eğer kuronlar, köprüler ve dolguların temizliği yapılmazsa çürüklere ve dişeti hastalıkları oluşma ihtimali büyüktür.
Yapılan köprülerin temizliği köprü gövdesinin alt kısmına girebilecek şekilde tasarlanmış diş ipleri ile temizlenir. İpin kullanımını bilmek son derece önemlidir. Aksi taktirde dişetleri zarar görebilir.
Diş İpi
Diş ipi kullanırken 15-20cm kadar kesilmelidir ve işaret parmağı ile başparmağa dolayarak mümkün olduğunda kısa tutulur ve ağız içindeki dişlerin hepsinin araları kontrollü ve dişetlerine zarar vermeden temizlenir. Dişlerin temizliğini fırçalar yapabilmekte ancak dişlerin ara yüzeylerini diş ipi temizlemektedir. Bu nedenle ip dişlerin arasına sokulur ve tek tek bütün dişlerin sırası temizlenir. İleri geri hassas hareketler yapmak önemlidir. Her gün bir defa işlemin gerçekleştirilmesi yeterlidir. Köprü dişleri olanlar ve sabit ortodpntik apreyleri olanlar normal diş ipi yerine bunlar için özel olarak üretilmiş superfloss olarak adlandırılan ipleri tercih etmelidirler.
Ara Yüz Fırçaları
Ara yüz fırçaları özel özel tasarımları ile diş aralarındaki boşlukları, diş tellerinin aralarını, köprü gövdelerinin alt kısımlarını temizlemek için geliştirilmişlerdir. Fırçanın açısı be sap kısmı özeldir. Bazen ilerleyen dişeti hastalıklarında dişeti çekilmeleri nedeni ile dişler arasında boşluklar oluşabilir. Bu gibi durumlarda ağız içi hijyeni sağlamak için ara yüz fırçalarına ihtiyaç duyulur.
Ağız Duşları
Ağız bakımı için yapılan fırçalama, diş ipi kullanımı, ağız bakım suları gibi uygulamaların yanında daha etkili bir temizlik için ağız duşları geliştirilmiştir ve basınçlı su püskürterek temizlik sağlanır. Ayrıca dişlerin altında kalan kısımlara ulaşılamadığı durumlarda diş hekimliğinde de basınçlı su kullanılarak temizleme yapılmaktadır.
Basınçları kademeli olarak ayarlanabilen bu cihazların su haznelerine plakların oluşunu engelleyecek gargaralarda koymak mümkündür. Bazı elektrikli diş fırçalarında da ek bir aparat kullanılarak ağız duşu özelliği eklenmiştir. Ağız duşlarının kullanımı esnasında su basıncını yeteri kadar ve doğru ayarlamak ve dişeti ceplerine doğru püskürterek temizlik yapılır.
Ağız Gargaraları
Ağız ve diş sağlığını korumak ayrıca devamını sağlamak için her zaman mekanik temizlik ilk sıradadır. Bu nedenle gargaralar sadece mekanik temizlik ile birlikte kullanıldıklarında işe yararlar tek başlarına etkili olamazlar.
Öncelikle dişler düzenli fırçalanmalı, diş ipi kullanılmalı, gerekirse ara yüz fırçaları kullanılarak düzgün bir mekanik temizlik yapılmalı ve ardından ağız gargaraları kullanılmalıdır. Günlük olarak kullanılan gargaralar dişlerin fırçalanmasının ardından ürünün üzerinde yazan miktar ve süre kadar çalkalama işlemi yapılır. Bu ürünleri her eczaneden bulabilirsiniz, içeriğinde diş minesini güçlendirerek çürüklerin önüne geçmeye yardımcı florür bulunur. Ancak antibakteriyel gargarada vardır bunlar sadece diş hekimlerinin reçete etmesi ile kullanılmalıdır ve uzun süre kesinlikle kullanımı yapılmamalı.
Ağız Bakımında Doğru Bilinen Yanlışlar Nelerdir?
Sert olan diş fırçası her zaman daha iyi temizler (YANLIŞ)
Dişlerin iyi temizlenmesinin fırçanın sert olması ile hiçbir ilgisi yoktur. Doğru fırçalama tekniği kullanılarak iyi bir temizlik sağlanır. Bunun içinse orta derecede sert olan fırçalar kullanılmalıdır. Sert yapıda olan fırçaların dişleri aşındırma ihtimali vardır.
Bastırarak fırçalamak daha iyi temizler (YANLIŞ)
Kesinlikle dişler bastırılarak temizlenmez, eğer temizlenirse fırça çürüğü olarak adlandırılan olay meydana gelir ve dişlerde aşınmalar oluşur. Vücudun en sert bölgesi olan dişlerde aşınmaların olması istenmeyen bir durumdur. Mine tabakası zarar görür ve bu nedenle altta olan sarı tabaka ortaya çıkmaya başlar. Ayrıca bastırarak fırçalanırsa hassasiyet oluşmasına ve diş eti çekilmelerine neden olacağı bilinmelidir.
Beyazlatma etkisi olan diş macunları dişlere zarar verir (DOĞRU)
Piyasada dişleri beyazlattığı ileri sürülen birçok diş macunu var, ancak bunlar aslında dişleri beyazlatmazlar. Bunların dışında kalan tartarları gidere veya sigara kullananlar için yapılan diş macunlarının içeriğinde aşırı miktarda aşındırıcı madde bulunur. Bu nedenle uzun süre kullanılırsa diş minesine zarar verileceği bilinmelidir.
Karbonatla diş fırçalamak dişleri beyazlatmaz (DOĞRU)
Halk arasında karbonat ve tuz ile diş fırçalamak dişleri beyazlattığı yönde inanışlar vardır. Ancak ikisi de iri granül olan maddeler olduğu için dişlerin minesini aşındırarak zarar verme ihtimalleri vardır. Sonucunda ise dişlerin parlak yapısı gider ve tüketilen besinlerin etkisi ile kısa zamanda dişlerin bütün doğal rengi kaybolur.
Aşırı diş macunu kullanımı dişleri çizer (YANLIŞ)
Aşırı miktarda diş macunu kullanımı dişlerin çizilmesine neden olan bir durum değildir. Macunların içinde yer alan granüller büyükse dişleri çizer. Granülleri büyük olan diş macunlarının uzun süre kullanımı diş hekimleri tarafında tavsiye edilmez. Fazla macun kullanmakta dişleri iyi temizlemez sadece mercimek tanesi kadar kullanmak yeterli olmaktadır.
Fırça ve macunu ıslatarak fırçalamak (Yanlış)
Dişler fırçalanmadan önce diş fırçasını ıslatmak doğru değildir. Islanan fırça kıllarının sertliği bozulur. Hatta sabah ve akşam ayrı fırça kullanmak daha yararladır. Macunun ağız içinde köpürmesine tükürük yeterli olacaktır.
Sabah kahvaltı öncesi dişler fırçalanmalı (YANLIŞ)
Diş bakımının rutininde sabah kahvaltıdan sonra ve gece yatağa girmeden önce fırçalamak vardır.
Çapraşık dişlerin tedavisi yoktur (YANLIŞ)
Dişlerde doğuştan yada sonradan oluşan çapraşık oluşumların her günümüzde her yaşta tedavisi vardır. Son yıllarda ortodontik tedaviler oldukça gelişmiş ve porselen laminalarda gelişmiş durumdadır. Her yaşta estetik görümüme kavuşmak mümkündür.
Yapılan diş beyazlatmalar daha fazla sararmaya neden olur (YANLIŞ)
Hekimler tarafından yapılan klinik diş beyazlatma uygulamalarında doğal diş renkleri açılmaktadır. Beyazlatma sonrasındaki ilk zamanlarda için çay, kahve ve sigara gibi etkenlerden mümkün olduğunca uzak durmak gerekir çünkü bunlar dişleri renklendirmektedir. İşlemi yapan hekimin söylediklerine uyulduğu taktirde herhangi bir yan etki karşılaşmak çok mümkün değildir.
Ağız kokusu zaten herkeste var ve geçmez (YANLIŞ)
Ağız kokusunun birçok nedeni olabilir örneğin; çürümüş dişer, dişeti hastalıkları, sinüzit, üst solunum hastalıkları gibi birçok etkene bağlı ortaya çıkabilmektedir. Kokuya neden olan hastalıklar tedavi edildiğinde ağız kokusu da ortadan kalkacaktır.
Diş fırçalama esnasında diş etlerinin kanaması gerekir bu iyidir (YANLIŞ)
Diş fırçalama esnasında dişetlerinin kanaması kesinlikle istenen bir durum değildir. Eğer kanama oluyorsa dişeti iltihabının belirtilerinden olabilir ve acilen bir diş hekimi muayenesi gerekir. Dişetlerim fırçalama esnasında kanıyor diye fırçalamamak iltihabı daha da artıracaktır bu nedenle her şekilde dişlerin fırçalanmasına ara verilmemeli ve hemen diş hekimine başvurulmalıdır.
Her gebelikte bir diş kaybı yaşanır (YANLIŞ)
Oluşan her hamilelikte bir dişin kayıp edilmesi diye bir durum kesinlikle yoktur. Kayıp edilen dişler gebelikten dolayı değildir. Ağız ve diş sağlığına önem vermemek ve sonucunda ortaya çıkacak çürükler ve dişeti hastalıklarından dolayı diş kayıpları oluşur.
Hamilelikte diş tedavisi bebeğe zarar verir (YANLIŞ)
Eğer acil gereken tedaviler varsa her zaman gebelikte yapılabilmektedir.
Diş çekiminden sonra dişin çekildiği yeri kanatmak gerekir (YANLIŞ)
Diş çekimlerinden sonra kesinlikle kişiler çekim boşluğuna müdahale etmemeli eğer ederlerse ve kanatırlarsa pıhtılaşma bozulacağı için iltihaplanmaya neden olur.