Total protez, genellikle yaşlılarımızın baş ucundaki komidinin üzerindeki su bardağının içinde yüzen damak diş olarak hafızalarımıza kazınmıştır. Diş protezleri arasında belki en uzun süredir kullanımda olan ve damaktaki tüm dişleri içeren bu takma dişler, çenede tam diş eksikliği durumunda hayat kurtarıcı ve ekonomik bir çözümdür.
Total protez nedir?
Total protez (tam damak protez diş olarakta bilinir), çenedeki komple tüm dişlerin kaybedildiği durumlarda uygulanan bir hareketli protez türüdür. Pembe renkli yapay damak kaidesinin üzerinde, çenedeki eksik dişleri içeren tam bir diş seti bulunur. Çiğneme esnasında dişlere gelen kuvvetler protez vasıtası ile damak mukozasında ve oradanda çene kemiğine iletilir.
Çenedeki tüm dişlerin yerine geçen bu protezler, diş kaybından sonra oluşan çiğneme fonksiyonunu, konuşmayı ve estetik bozuklukları başarılı bir şekilde tedavi eder. Yapay damak aynı zamanda dudak ve yanağı iç kısımdan destekleyerek yüzün tekrar dolgu ve sağlıklı görünmesini sağlar.
Kaç çeşit total protez vardır?
Bu protezlerde, damağı taklit eden pembe renkli kaide polimetilmetakrilat (PMMA) yani akrilikten üretilir. Kılcal damarları taklit eden lifler içeren pembe akrilik toza, likit ilave edilerek elde edilir. Genel olarak pembe kaide çoğu çeşitte aynıdır. Ancak kullanılan yapay dişler farklı özelliklere sahip olabilir. Kliniklerde sıklıkla tercih edilen tam damak total protez çeşitleri şunlardır:
Ekonomik (akrilik)
Sıklıkla geçici protez tedavisinde tercih edilen bu tür protezler, hızlı ve uygun maliyetli bir tedavi arayışında olan kişiler için uygun fiyatlı bir seçenektir. Protezde tercih edilen dişler akrilikten üretilmiştir ve 6 ay -1 yıl içerisinde aşınmaya başlayarak düzleşir ve keskinliği azalır.
Premium (kompozit veya porselen)
Bir üst sınıf olarak nitelendirilebilen bu protezlerde tercih edilen yapay dişler izositli, kompozit karışımlı akrilik veya porselen olabilir. Dişlerin kullanım ömrü genellikle çok daha uzundur ve sert yapıda oldukları için aşınmayla birlikte keskinlikleri artar.
Protezin iç kısmında ise çiğneme esnasında kırılmayı önlemeye yönelik metal döküm bir ızgara yer alır. Bu ızgara metalin neden olduğu ağırlık; üst damak total protezlerde tutuculuğu azaltan bir dezavantaj iken, alt damakta ise avantajdır.
Deflex
Esnek ve kırılmaz özellikleri ile öne çıkan bu protezler oldukça hafif ve konforlu bir kullanıma sahiptir. Yüksek fiyatlı bir seçenek olan bu protezler düşme vb gibi nedenlerle kolay kolay kırılmaz ve avuç içerisinde eğilip, bükülebilir. En önemli dezavantajı ise tamir imkanının bulunmamasıdır.
Total protez ile parsiyel protez arasındaki fark nedir?
Tam protezler komple diş eksikliğinde, parsiyel protezler ise kısmi diş eksikliklerinde tercih edilir. Parsiyel protezler, ham damak mukozasından hemde hassas tutucu, kanca, çıtçıt, sürgü gibi çeşitli ankraj elemanları vasıtası ile doğal dişlerden destek alır. Protezin ağızdaki dişler ile bağlantısı bu bağlantı elemanları tarafından belirlendiğinden protez kaidesi daha hassas olarak şekillendirilebilir. Bu tür protezlerin çiğneme ve kullanım konforu tam protezlere göre oldukça iyileştirilmiştir.
Total protez yapım aşamaları
Yeni protezin hazırlanması; bir kaç klinik randevusu gerektirir ve tedavinin tamamlanması yaklaşık olarak 1 hafta sürer. Tam protezlerin yapım aşamaları ise şunlardır:
- Muayene ve ilk ölçü: klinikteki ilk randevunuzda ağız içi muayene yapılır ve yanak dudak gibi çevre dokuların durumu değerlendirilir. Standart ölçü kaşıkları ile ilk ölçünüz alınarak size özel kaşık hazırlanır.
- Özel ölçü alınması: Sizin ağız yapınıza göre üretilmiş olan kişisel kaşıklar ile protez ölçüsü alınır. Bunun için özel ölçü maddeleri veya dijital tarama yöntemleri kullanılır.
- Dikey boyut tespiti: alınan ölçüler üzerine mum bir kaide hazırlanır ve çiğneme esnasındaki çenelerin pozisyonu kaydedilir. Bu ısırık baz alınarak çene yapınıza uygun yapay dişler seçilir. Dişlerin büyüklüğü, formu ve rengi gibi özellikleri bu randevuda doktorunuza söylemelisiniz.
- Mumlu prova: Laboratuvarda yapay dişler, mum kaide içerisine dizilir. Protezin ağzınızda nasıl durduğunu, oturumunu ve nasıl göründüğünü bu aşamada kontrol edebilirsiniz.
- Protezin takılması: Provalarda elde edilen sonuca göre protezin akriliği dökülür ve cilalanıp parlatılarak ağız içi uyumu kontrol edilir. Vuruk yapma ihtimali olan uzun kenarlar ve çıkıntılar giderilerek tedavi tamamlanır.